Afyon-Bolvadin Dugun Adetleri

Afyonkarahisar-Bolvadin'de Düğün Adetleri Nasıl Yapılır ?

Afyonkarahisar'da ve İlçemiz Bolvadin'de evlenme törenleri sırasıyla şöyle oluşmaktadır:

Dünür gezme(görücülük),

söz kesilip kahve içme,

nişan(yavuklu olma),

şerbet içilmesi,

karşılıklı sini( tepsiyle baş üstünde nişan hediyesi olan şeker çerez iç çamaşırı mendil çorap v.b. hafif eşya) gönderilmesi,

sini ardı (nişan tepsilerinin karşılıklı gönderilmesinden sonra kız evince yapılan yemek ziyafeti),

kandillikler (kandil günlerinde gönderilen kına ve kandil helvası buna karşılık kız evinden oğlan evine bir tepsi ağzıaçık bir çeşit börek veya lokma) gönderilmesi,

hıdrellez daveti (nişanlık zamanı hıdrelleze rastlarsa oğlan tarafından "Hıdrellezlik" gönderilir.Kuzu kesilerek yemekli kır daveti yapılır.

Bayramlık (kız evinden oğlan evine oğlan evinden kız evine karşılıklı çamaşır) kurban bayramında ise süslenmiş koç(oğlan evinden kız evine) gönderilir.

Nişandan düğün haftasına kadar bu töre ve gelenekler ailelerin maddi durumuna göre yapılır.

Düğün haftasından önce iki aile düğün, nikah ve esvap kesme gününü tespit eder hazırlıklara başlar.

Oğlan evi tarafı gelini tanınmış bir mağazaya davet eder. Mağazada gelin için alınacak giysi ve gelinlik v.b. eşyaya bakılır. Buna "Esvap Kesme" adı verilir.

Esvap kesmeyle beraber her iki taraf düğün için yakınları (eşdost ve akraba) davet etmek üzere "Okucu" adı verilen sözlü davetçi gönderirler. Günümüzde ise davetiye kartları gönderilmektedir.

Bizim Bolvadin'de şükür ki geleneklerimiz halen devam etmektedir. Bolvadin gelenelerine göre okucu (okuyucu)'lar genelde genç kızlarımızdan oluşur, kıyafetlerinin üzerine beyan örtü ile dolaşırlar. Kadın okuyucular düğün sahibinin yakınlarını ev ev dolaşarak düğüne davet ederler. Böylece düğün başlamış olur.

Düğün dört gün devam eder. Çarşamba günü düğünde oğlan evinde yemek davetleri öğleden itibaren başlar.

Akşam yemeğine daha çok gençler(damadın arkadaşları) davet edilir.

Aynı gün öğleden sonra "Saç Kesme" yapılır.

Kayn başkanlığında kalabalık bir kadın grubu oğlan evinden kız evine gider. Kız evinden en az iki tefçi kadın oğlan evinden gelen kadın grubunu ayakta tef çalarak ve türkü söyleyerek düğün evinin merdiveni başında veya taşlığında karşılar.

Kız evinden çağrılmış olan misafirler diğer davetlilerle birlikte toplanır.

Çengiler durmadan türkü söylemeye devam eder.

Gelin kız kayn bulunduğu yere gelir. Kayn ve misafirlerin ellerini öptükten sonra kayn önüne diz çöker.

Önce kaynana görümce teyzeyenge(amca dayı hanımları) birer ikişer saç tifini kesmek suretiyle "Saç Kesme" töreni yerine getirilir.

Bu törende kaynana geline ziynet olarak ne takacaksa (altın inci gerdanlık küpe bilezik v.b.) sırasıyla takar.
Tören bittikten sonra gelişlerinde olduğu gibi giderlerken de çengiler ayakta çalarak uğurlarlar.

Saç kesme töreninin akşamı "Kına Gecesi" yapılır.

Oğlan Evinde Kına Gecesi

Oğlan evinde bir miktar kına ile gerekli mumlar hazırlanarak kız evine gönderilir.
Bu gecede damadın arkadaşları çoğunluktadır. Kına gecesinde sağdıcın görevi çoktur. Misafirleri sağdıç karşılar ağırlar.

Kız evinden bir grup oğlan evine "hayırlı olsun"a gelir. Bir odada sofra, ama bu sofrada yöresel yemekler yanında mutlaka Afyon bükmesi, Afyon katmeri, Afyon Kaymağı, Afyon Sucuğu olur ve saz heyeti kurulur. Vakit yatsıyı geçince kına yakma törenine başlanır.

Bir tas içinde karılmış kına önce damadın sonra sağdıcın sağ elinin üç parmağına(yarım el) yakılır. Kına yakılmaya başlarken saz heyeti ve düğünde bulunan gençler "Kına Türküsü" söylerler. Kına yakıldıktan sonra damat ile sağdıç babanın ve aile büyüklerinin ellerini öperler.

Kız Evinde Kına Gecesi

Saç kesme töreni gecesi oğlan evinden yine başlarında kaynana olmak üzere kalabalık bir grup kız evine gelir. Karşılama gündüzki gibidir. Gelin kız ile sağdıç el öperler. Gelin kızın avcuna bir parça kına konularak bunun üzerine bahşişler verilir.

Kız evinde eğlence oğlan evi gittikten sonra daha çok olur. Kızın arkadaşları etrafını sararlar ve binbir özentiyle ellerine ve ayaklarına kına yakarlar. Kızlar tefçinin eşliğinde kına türküsü söyleyerek geç saatlere kadar eğlenirler. Kız tarafı kına yakanlara haşhaşlı pide öğme reçel peynir zeytin gibi yiyecekler ikram eder.

Oğlan ve kız evinin ileri gelenlerinden birer grup birbirlerini ziyaret ederek hayırlı olmasını dilerler.

Kına gecesinde söylenen "Kına Türküsü" şöyledir:

Kınası karılır tasta
Oğlan evi pek havasta
Kız anası kara yasta
Yârenim kınan kutlu olsun
Orda dirliğin tatlı olsun
Tuz kabını tuzsuz koyan
Koca evi ıssız koyan
Anasını kızsız koyan
Yârenim kınan kutlu olsun
Orda dirliğin tatlı olsun
Ana hamama vardın mı
Yunduğum yeri gördün mü
Şimdi kıymetimi bildin mi
Yârenim kınan kutlu olsun
Orda dirliğin tatlı olsun Kaya dibi karıncalı
Yanı çifte görümceli
Hem dayılı hem amcalı
Yârenim kınan kutlu olsun
Orda dirliğin tatlı olsun
Kaynanam hamam varsa
İki ayağı birden kaysa
Hamam tası bana kalsa
Yârenim kınan kutlu olsun
Orda dirliğin tatlı olsun
Atlayıp geçer eşiği
Sofrada kalır kaşığı
Gelin evlerin ışığı
Yârenim kınan kutlu olsun
Orda dirliğin tatlı olsun
Kızımız gidiyor
Nazımız gidiyor
Bugün akşamlık akşamlık
Yarın öğlenlik öğlenlik
Misafir kaldı
Söylemez oldu

Afyon-Bolvadin'de Gelin Alma Nasıl Olur ?

Gelin Alma: Perşembe sabahı her iki taraf da hareketlidir. Oğlan evinden kız evine bir kamyon gönderilir. Bu kamyona çeyizler yüklenir. Kızın çeyizi sandık yatak odası takımı halı koltuk takımı battaniye yatak takımı ve mutfak takımından(tencere tabak çatal bıçak takımı çay takımı fincan takımı su takımı su ve ocak güğümleri tepsi v.b.) oluşur. Çeyizle beraber kız evinden giden kadınlar çeyizleri asar ve gelin odasını hazırlar.

Gelin hazırlanır gelin almak üzere oğlan evinin akrabaları ve kaynana kız evine giderler. Gelin kızın babası yakın akrabaları duvak örterler görümlük para verirler. Bu tören çok hüzünlü olur. Duvak örtülünce kaynana gelini arabaya bindirir. Hareket etmeden önce dua okunur.

Akrabalar oğlan evine giderler. Oğlan akrabaları ve kayınpeder gelini beklemektedir. Gelin evin önüne gelince arabadan inmeden bir kurban kesilir. Gelini arabadan kayınpederi indirir. Gelin orada bulunanların elini öper.

Duvağı örtülüdür. Oğlan evinin akrabaları el öpme sırasında geline görümlük hediyeler verirler ziynet eşyası takanlar da olur.

Cuma günü öğleden sonra kadın misafirler gelin görmeye gelirler. Kız evi üzüntülü oğlan evi neşelidir gülünür eğlenilir.

Böylece düğünün bir kısmı bitmiş olur.

El Öpme Daveti: Pazar günü kız evi oğlan evine bir tepsi baklava (Pazar baklavası) gönderir. Baklavayı götüren kadınlar kadınları öğle yemeğine erkekleri akşam yemeğine davet eder. El öpme daveti Pazartesi günü yapılır. Bu yemek çok çeşitlidir. Yemekten sonra kahve içilir kız evinin yeniden aldığı dürüler dağıtılır.

Çeyiz İndirme Daveti: El öpme davetinden birkaç gün sonra oğlan evi kız evinin kadınlarını öğle erkeklerini akşam yemeğine davet eder. Bu davetin amacı asılı duran çeyizlerin indirilmesiyle düğünün bittiğini gösterir.